Trong chăn nuôi gà, ngoài các bệnh phổ biến như bệnh gà toi, gà rù hay thương hàn gà, còn có một số bệnh ít gặp nhưng nguy hiểm như ORT, IB, Coryza hay CRD. Bài viết này sẽ tập trung vào bệnh IB trên gà, còn gọi là viêm phế quản truyền nhiễm, để giúp người chăn nuôi hiểu rõ hơn về nguyên nhân, triệu chứng, cách phòng và điều trị bệnh.
Bệnh IB trên gà là gì?
Theo SV388 Đá Gà, bệnh IB trên gà (Infectious Bronchitis) là bệnh truyền nhiễm do virus Corona (ARN virus) gây ra. Do nguyên nhân là virus, hiện nay chưa có thuốc đặc trị trực tiếp, việc phòng ngừa và điều trị chủ yếu dựa vào tiêm vắc xin và tăng sức đề kháng cho gà.
Theo nghiên cứu, virus IB có khả năng tồn tại lâu trong điều kiện môi trường thích hợp: trong phân hoặc chất độn chuồng có thể tồn tại tới 1 năm, trên dụng cụ chăn nuôi hoặc trong chuồng nuôi khoảng 1 tháng. Tuy nhiên, virus nhạy cảm với nhiệt độ và chất khử trùng: xịt khử trùng chỉ tồn tại 3 phút, ở 45°C tồn tại 90 phút, và ở 56°C chỉ tồn tại 15 phút.
Virus IB lây lan nhanh qua đường hô hấp, phân hoặc dụng cụ chăn nuôi. Gà dưới 6 tuần tuổi có nguy cơ nhiễm cao, thường biểu hiện nặng khi kết hợp với các bệnh kế phát như E. coli hoặc Newcastle. Sau 18–36 giờ kể từ khi nhiễm virus, gà phát bệnh, tỷ lệ lây nhiễm trong đàn có thể từ 50–100%, tỷ lệ chết dưới 25%. Mặc dù tỷ lệ chết không cao, bệnh để lại di chứng khiến gà kém phát triển, chậm lớn, còn gà đẻ giảm sản lượng và chất lượng trứng, gây thiệt hại kinh tế đáng kể.
Triệu chứng bệnh IB ở gà
Bệnh IB trên gà có nhiều chủng virus khác nhau, khiến triệu chứng đa dạng. Tuy nhiên, một số biểu hiện điển hình liên quan đến đường hô hấp dễ nhận biết:
- Chảy nước mũi, ho, khó thở, thở khò khè, mắt có bọt hoặc chảy nước.
- Gà ủ rũ, kém ăn, tụm lại nơi ấm để giữ nhiệt.
- Đối với gà đẻ: giảm sản lượng trứng, trứng bị méo, vỏ lụa, vỏ mỏng hoặc mất màu, lòng trắng loãng.
Để xác định chính xác, người nuôi cần mổ khám, vì triệu chứng bên ngoài đôi khi không đủ để kết luận. Khi mổ, bệnh tích chủ yếu ở khí quản:
- Khí quản viêm, xuất huyết, có mủ và đóng kén.
- Gà đẻ: xuất huyết ống dẫn trứng, ống dẫn trứng teo ngắn, trứng bị biến dạng, trứng non hoặc trứng vỏ lụa. Trường hợp nặng có thể tổn thương vĩnh viễn cơ quan sinh sản, khiến gà không đẻ được.
Cách điều trị bệnh IB trên gà
Hiện chưa có thuốc đặc trị bệnh IB trên gà do virus gây ra. Phác đồ điều trị bao gồm:
- Tiêm vắc xin ND-IB để gà tạo kháng thể chống virus.
- Bổ sung vitamin tổng hợp, giải độc gan thận, Gluco-KC để hồi sức cho gà.
- Gà sốt cao: dùng thuốc hạ sốt đến khi hết, sau đó ngừng.
- Điều chỉnh khẩu phần ăn: giảm 30% lượng thức ăn, bổ sung rau xanh để tăng sức đề kháng.
- Khi gà đã hồi phục: sử dụng kháng sinh như Doxy 50, Flor Doxy hoặc Timicosin để phòng bội nhiễm.
Việc kết hợp tiêm vắc xin ND-IB với chăm sóc dinh dưỡng và bổ sung thuốc hỗ trợ sẽ giúp gà khỏe mạnh, giảm thiệt hại về sản lượng trứng và trọng lượng gà. Người chăn nuôi nên chú ý phòng bệnh từ sớm, đặc biệt đối với gà con dưới 6 tuần tuổi và gà đẻ, vì đây là nhóm dễ bị virus tấn công nhất.
Phòng ngừa bệnh IB hiệu quả
Để hạn chế bệnh IB bùng phát:
- Tiêm vắc xin định kỳ cho gà theo hướng dẫn chuyên gia: gà con tiêm lần 1 từ 7–10 ngày tuổi, nhắc lại lần 2 khi 18–21 ngày tuổi. Gà đẻ tiêm trước khi vào giai đoạn đẻ 2–3 tuần.
- Vệ sinh chuồng trại, dụng cụ, máng ăn, máng uống định kỳ. Sử dụng các chất sát trùng phù hợp để tiêu diệt virus tồn tại trên bề mặt và trong chất độn chuồng.
- Kiểm soát nhiệt độ và độ ẩm trong chuồng, hạn chế stress cho gà để tăng khả năng miễn dịch.
- Quan sát đàn gà thường xuyên để phát hiện sớm các dấu hiệu bệnh và áp dụng biện pháp điều trị kịp thời.
Bệnh IB trên gà là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do virus Corona gây ra, lây lan nhanh và để lại hậu quả lâu dài, đặc biệt ảnh hưởng đến sản lượng trứng và tốc độ phát triển của gà. Hiện chưa có thuốc đặc trị, do đó phòng bệnh bằng vắc xin ND-IB kết hợp chăm sóc dinh dưỡng, vệ sinh chuồng trại và theo dõi sức khỏe đàn gà là phương pháp hiệu quả nhất. Việc tuân thủ các biện pháp phòng và điều trị đúng cách sẽ giúp người chăn nuôi giảm thiệt hại kinh tế, duy trì đàn gà khỏe mạnh và năng suất ổn định.
